Beyin Yaşlanmasını Etkileyen Faktörler

 

Surrey Üniversitesi'nin de dahil olduğu ve Nature Medicine dergisinde yayımlanan bir araştırmaya göre, ekonomik, kirlilik veya hastalık temelli eşitsizliklerin daha fazla olduğu ülkelerde, beyin yaşı daha ileri düzeyde görülmektedir.

Beynin yaşlanma hızı, bireyler arasında önemli ölçüde farklılık gösterebilir ve bu durum, beynin tahmini biyolojik yaşı ile kronolojik yaşı (bir kişinin yaşadığı gerçek yıl sayısı) arasında bir boşluk yaratabilir. Bu fark, özellikle yaşlı insanlar ve demans hastalarında, kirlilik gibi çevresel faktörler ve gelir veya sağlık eşitsizlikleri gibi sosyal faktörlerden etkilenebilir.

Şimdiye kadar, bu faktörlerin bir araya geldiğinde, farklı coğrafi bölgelerde beyin yaşlanmasını nasıl hızlandırabileceği veya yavaşlatabileceği belirsizdi.

Bu çalışmada, uluslararası bir araştırma ekibi, beyin yaşlanmasını ölçmek için beyin ağlarının derin öğrenimine dayalı gelişmiş beyin saatleri geliştirdi.

Araştırma, Latin Amerika ve Karayipler (LAC) ülkeleri ile LAC dışı ülkeleri içeren 15 ülkeden 5.306 katılımcıdan oluşan çeşitli bir veri setini içermektedir.

Fonksiyonel manyetik rezonans görüntüleme (fMRI) ve elektroensefalografi (EEG) verilerini analiz ederek, araştırmacılar sağlıklı bireylerde ve hafif bilişsel bozukluk (MCI), Alzheimer hastalığı ve frontotemporal lob dejenerasyonu (FTLD) gibi nörodejeneratif koşullara sahip olanlarda beyin yaş farklarını ölçtüler.

Surrey Üniversitesi Biyomedikal Mühendislik Merkezi Başkanı ve çalışmanın ortak yazarı Dr. Daniel Abasolo, şunları söyledi: "Araştırmamız, eşitsizliğin daha yüksek olduğu ülkelerde, insanların beyinlerinin daha hızlı yaşlandığını, özellikle yaşlanmadan en çok etkilenen beyin bölgelerinde gösteriyor. Sosyoekonomik eşitsizlik, hava kirliliği ve hastalıkların etkisi gibi faktörlerin, özellikle daha yoksul ülkelerde bu daha hızlı yaşlanma sürecinde büyük rol oynadığını bulduk."

Demans, özellikle Alzheimer hastalığı teşhisi konulan katılımcılar, en kritik beyin yaş farklarını gösterdi.

Araştırma ayrıca beyin yaşlanmasında cinsiyet farklılıklarına dikkat çekti; LAC ülkelerindeki kadınlar, özellikle Alzheimer hastalığı olanlarda, daha büyük beyin yaş farkları gösterdi.

Bu farklılıklar, biyolojik cinsiyet ve sağlık ile sosyal koşullardaki cinsiyet eşitsizliklerine bağlandı.

Sonuçlar, sinyal kalitesi, demografi veya veri toplama yöntemlerindeki değişikliklerle açıklanmadı.

Bu bulgular, beyin sağlığı eşitsizliklerinde çevresel ve sosyal faktörlerin rolünü vurgulamaktadır.

Bu çalışmanın bulguları, nörobilim ve beyin sağlığı için derin etkiler taşımaktadır, özellikle de makro faktörler (çevresel faktörler) ile beyin yaşlanmasının altında yatan mekanizmalar arasındaki etkileşimi anlamada. Çalışmanın, beyin sağlığı araştırmalarına çeşitliliğin birçok boyutunu entegre eden yaklaşımı, kişiselleştirilmiş tıp için yeni bir çerçeve sunmaktadır. Bu çerçeve, nörodejeneratif hastalıklar riski altındaki bireyleri belirlemek ve bu riskleri azaltmak için hedeflenmiş müdahaleler geliştirmek için önemli olabilir. Ayrıca, çalışmanın sonuçları, halk sağlığı politikalarında çevresel ve sosyal faktörlerin biyolojik olarak nasıl yerleştiğinin göz önünde bulundurulmasının önemini vurgulamaktadır. Politika yapıcılar, sosyoekonomik eşitsizlikler ve çevresel kirlilik gibi konuları ele alarak beyin yaş farklarını azaltabilir ve nüfus genelinde daha sağlıklı bir yaşlanmayı teşvik edebilir.

Referanslar

1. Brain clocks capture diversity and disparities in aging and dementia across geographically diverse populations. Nature Medicine, 2024; DOI: 10.1038/s41591-024-03209-x