HLA-DQA2 Geni ve Hastalık İlişkisi

 

HLA-DQA2 (Human Leukocyte Antigen DQA2), insan bağışıklık sistemi için önemli bir gen ailesine ait bir gendir. Bu gen, Major Histocompatibility Complex (MHC) sınıf II protein ailesinin bir üyesi olan bir alfa zincirini kodlar. MHC sınıf II molekülleri, bağışıklık sisteminin düzgün çalışması için kritik öneme sahiptir ve özellikle antijen sunumu ve immün yanıtın düzenlenmesinde rol oynar.

HLA-DQA2'nin Yapısı ve Fonksiyonu

1-Yapısı:

• Gen Lokasyonu: HLA-DQA2 geni, insan kromozomu 6'nın kısa kolunda (6p21.3) bulunur. HLA-DQA1 geni ile yakın bir bölgede yer alır ancak farklı bir genetik lokasyon ve dizilim gösterir.
• Protein Yapısı: HLA-DQA2 tarafından üretilen protein, MHC sınıf II molekülünün alfa zincirinin bir parçasıdır. Bu alfa zinciri, beta zinciri ile birleşerek MHC sınıf II heterodimerik yapısını oluşturur.

2-Fonksiyonu:

• Antijen Sunumu: MHC sınıf II molekülleri, hücre dışından gelen antijenlerin fragmanlarını (örneğin bakteri veya virüs proteinleri) T hücrelerine sunarak adaptif immün yanıtı başlatır. HLA-DQA2'nin kodladığı alfa zinciri, bu antijen sunumu sürecinde beta zinciri ile etkileşime girer.
• İmmün Yanıtın Düzenlenmesi: HLA-DQA2, özellikle CD4+ T hücreleriyle etkileşim sırasında rol oynar. Bu etkileşim, T hücrelerinin aktivasyonunu ve immün yanıtın şekillenmesini sağlar.

HLA-DQA2 ve Hastalık İlişkisi

HLA-DQA2'nin varyantları ve eksprese edilme biçimleri, bazı otoimmün hastalıklarla ve enfeksiyöz hastalıklarla ilişkili olabilir. MHC sınıf II genlerinin çeşitliliği, kişiden kişiye değişen immün yanıt farklılıklarına neden olabilir. HLA-DQA2 geninin spesifik varyantlarının hastalık gelişimi üzerindeki rolü hala tam olarak anlaşılmamış olsa da, bazı araştırmalar HLA genlerinin genel olarak tip 1 diyabet, çölyak hastalığı ve romatoid artrit gibi otoimmün hastalıklarla ilişkili olabileceğini göstermektedir.

1-Genetik Çeşitlilik ve Duyarlılık:

• Farklı HLA alellerine sahip bireyler, SARS-CoV-2'ye karşı farklı immün yanıtlar verebilirler. Bu, hastalığın şiddetini ve sonuçlarını etkileyebilir. Örneğin, bazı HLA alellerinin SARS-CoV-2'ye karşı daha etkili bir antijen sunumu yaparak daha güçlü bir bağışıklık yanıtı oluşturduğu, diğerlerinin ise daha zayıf yanıtlar verdiği gösterilmiştir.
• Özellikle HLA-DQA2 gibi bazı MHC sınıf II molekülleri, SARS-CoV-2'ye karşı belirli bağışıklık yanıtlarını modüle edebilir ve bu da bireylerin hastalığa olan duyarlılığını ve hastalığın ilerleme hızını etkileyebilir.

2-Aşı Yanıtı ve HLA Genotipleri:

• Aşı yanıtları da HLA genotiplerine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. HLA-DQA2 ve diğer MHC sınıf II molekülleri, aşılarla sunulan viral proteinlere karşı T hücre yanıtlarını düzenler. Bu nedenle, belirli HLA genotiplerine sahip bireyler, COVID-19 aşılarına farklı düzeylerde yanıt verebilirler. Bu, aşının etkinliğinde bireyler arası farklılıklara neden olabilir.

Klinik Uygulamalar ve Araştırmalar

HLA genlerinin tiplendirilmesi, organ ve doku nakillerinde uygun donör-alıcı eşleştirmesi için önemlidir. HLA-DQA2 ve diğer HLA genleri, transplantasyon reddi riskini azaltmak ve nakil sonrası komplikasyonları en aza indirmek için değerlendirilir. Ayrıca, bu genlerin tiplendirilmesi, bazı otoimmün hastalıkların tanı ve yönetiminde de kullanılabilir.

Sonuç olarak, HLA-DQA2 geni, insan bağışıklık sisteminin düzgün çalışmasında ve immün yanıtın düzenlenmesinde önemli bir role sahiptir. Bu genin daha iyi anlaşılması, otoimmün hastalıkların patogenezinin çözülmesine ve daha etkili tedavi stratejilerinin geliştirilmesine katkıda bulunabilir.

Referanslar

1. La Porta, C. A., & Zapperi, S. (2020). Human leukocyte antigen (HLA) and SARS-CoV-2: Understanding the host immune response for improved diagnostics, therapeutics, and vaccine development. Frontiers in Immunology, 11, 1745.
2. Nguyen, A., David, J. K., Maden, S. K., Wood, M. A., Weeder, B. R., Nellore, A., & Thompson, R. F. (2020). Human leukocyte antigen susceptibility map for SARS-CoV-2. Journal of Virology, 94(13), e00510-20.
3. Wang, W., Ying, W., Wei, C., Su, X., Ji, X., & Wu, Z. (2021). Association between HLA-DQA1 gene polymorphisms and COVID-19: A case-control study. Journal of Medical Virology, 93(10), 5550-5556.